İşte Prof. Dr. Bozdoğan’ın o yazısı
Yeni bir anayasanın hazırlanmasının gündeme tekrar geldiği bir günde, Türk anayasalarında tahminen de en çok ihmal edilen bir bahiste bir şeyler yazmaya çalışmak biraz hüzün verici.
Yaklaşık 150 yıldır süren anayasa tartışmalarına dikkatle bakıldığında; “temel haklar ve hürriyetler” etrafında koparılan fırtınaların sebep olduğu toz duman içinde mahallî idarelerin ihmal edilmişliği kaç kişinin dikkatini çeker sanki?
İnsan-aile-sokak-mahalle-şehir-devlet silsilesinin “tarih” oluşunun üzerinden neredeyse bir asır geçmişken, insan ile devlet ortasındaki kayıp halkaları hangi yiğit tekrar inşa edecek?
Kimler çıkıp da mahallî idaresi etraflıca tartışacak?
Bir buçuk asrı bulan bir süreçte asla “reşit” olamayan lokal idare, “vesayet”ten çıkıp 2004 ıslahatlarının ruhuna uygun bir rehberliğe ne vakit kavuşacak?
Vasiler anayasa yaparken, çimler ne olacak?
1924’te, 61’de ve 82’de olduğu üzere yeniden mi ezilecek?
Ezilsin, ne olur ki?
Nasıl olsa belediye var!
Uygun ki belediye var, güzel ki lokal idare var.
Siyasetin okulu olan lokal idare.
Büyük devlet adamları yetiştiren mahallî idare.
Türkiye’nin ulusal birliğinin ve bütünlüğünün harcı olan mahallî yönetim…
Yeni anayasada orijinal bir perspektifle tanımlanması gereken mahallî idare.
Bu cümleden; 1982 Anayasası’nın lokal idareleri düzenleyen o fecî 127’nci unsuruna bir bakalım.
Muhtemelen lokal idare hakkında sığ bilgilerin verdiği ufuksuzlukla kaleme alınan bu husus, tahminen de dünya anayasa tarihinin en gülünç metnidir.
Şu tarifteki garabete mi üzülelim, cümledeki özensizliğe mi üzülelim, yoksa noktalama işaretlerinin metne ölçüsüz serpiştirilmesine mi üzülelim!
Üstelik bunları yazanlar vaktin profesörleri.
Örnek 1: Mahalli yönetimler; vilayet, belediye yahut köy halkının mahalli müşterek muhtaçlıklarını karşılamak üzere kuruluş asılları kanunla belirtilen ve karar organları, yeniden kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir.
Pekala ya aşağıdaki cümleden siz ne anlarsınız? Bakan, organı ve üyeyi nereden uzaklaştırıyor?
Örnek 2: Vazifeleri ile ilgili bir kabahat sebebi ile hakkında soruşturma yahut kovuşturma açılan mahalli yönetim organları yahut bu organların üyelerini, İçişleri Bakanı, süreksiz bir önlem olarak, kesin karara kadar uzaklaştırabilir.
Aşağıdaki fıkra hem birinci fıkra ile çelişmekte hem de “yerel yönetim” kavramını yok eden bir ruha ve lafza sahiptir.
Örnek 3: Merkezi yönetim, mahalli yönetimler üzerinde, mahalli hizmetlerin yönetimin bütünlüğü prensibine uygun formda yürütülmesi, kamu misyonlarında birliğin sağlanması, toplum faydasının korunması ve mahalli gereksinimlerin gereği üzere karşılanması emeliyle, kanunda belirtilen temel ve yöntemler dairesinde idari vesayet yetkisine sahiptir.
Türkiye’nin günümüz gereksinimlerini karşılayacak kadar gelişkin, ancak kısa ve öz bir anayasaya muhtaçlığı var.
Yeni anayasanın her kısmı yalnızca hukukçuların değil, o hususlarda uzman olan akademisyenlerin, uygulamacıların, kanaat liderlerinin ve ilgili başka toplumsal bölümlerin faal iştiraki ile hazırlanmalıdır.
Bu bağlamda yeni anayasada mahallî idareler için şu tıp bir unsur teklifinde bulunulabilir:
Lokal idare; lokal nitelikli ortak gereksinimlerin karşılanması maksadıyla kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu hukuksal şahsıdır.
Lokal idarelerin cinsleri, kuruluş asılları, seçimleri, yetkileri, misyonları, maliyesi, denetlenmeleri, birlik kurmaları ve birliklere üye olmalarına ait düzenlemeler yerinden idare unsuruna uygun olarak kanunla yapılır.
Mahallî idarelere yetkileri ve vazifeleri ile orantılı gelir kaynakları tahsis edilir.
Türkiye’nin 1982 Anayasası’ndaki üzere uzun, engelleyici, tutarsız ve gülünç bir düzenlemeye değil, ülkenin ulusal birlik ve bütünlüğüne katkı sağlayacak kadar güçlü, lakin toplumsal ve ekonomik gelişime ayak uyduracak kadar da esnek bir lokal idare düzenlemesine muhtaçlığı var.
Zira Türkiye’nin iş yapan lokal idarelere her zamankinden daha çok gereksinimi var.
Kalın sağlıcakla.
Kaynak: Haber7
