Afganistan’da güçlü ailelerden hükümet yetkililerine kadar birçok kişi, seyahat etmek için geçersiz Covid testleri ediniyor.
Afganistan Sivil Havacılık Yönetimi yöneticisi Mohammad Qasim Wafayeezada, geçtiğimiz yılın Ekim ayında kelam konusu olayların ortaya çıkmaya başladığını anlatıyor:
“Başlangıçta her uçakta 10-20 kişinin düzmece Covid test sonuçları taşıdığını iddia ediyorduk. Daha sonradan durum berbatlaştı ve bu sayı 50’ye kadar çıktı. Bu şahıslar gittikleri yerlerde teste tabi tutulduğunda olumlu sonuçlar karşılarına çıkıyor.”
Birleşik Arap Emirlikleri, ülkeye giriş yapacak yolculardan negatif PCR testi istiyor. Ülkeye girişte 53 ülkenin vatandaşlarından test sonucu bildirmesi isteniyor.
Afganistan bu ülkelerden biri. Birleşik Arap Emirlikleri, bu ülkeden gelen yolcuların bir kısmının geçersiz test sonucu taşıdığını tespit etti. Fakat birtakım yolcular, ellerindeki sonucun düzmece olduğunu bilmediğini savundu.
Afganistan’ın başşehri Kabil’de tüccarlık yapan Yasin, Dubai’ye yapacağı seyahatten evvel sağlam bulduğu bir kliniğe giderek değerli bir Covid-19 testi satın aldı.
Yasin, “Testim negatif çıktığı için çok memnundum, içim rahat formda havaalanına gittim. Kabil’deki havaalanında testi kabul ettiler lakin Dubai’ye geldiğimde yaptıkları ikinci testte sonuç olumlu çıktı” diye anlatıyor.
Yasin karantinaya alındı ve seyahati geçersiz test yüzünden mahvoldu. Gittiği kliniğin düzmece test sonucu verdiğini bilmediğinde ısrarcı.
Afgan yetkili Qasim Wafayeezada, düzmece test sonuçları verdiğinden kuşku duyulan beş özel hastanenin belirlendiğini aktarıyor. Afgan hükümeti uydurma Covid testlerinden kaynaklı sıkıntıdan, hem tıp merkezlerini hem de yolcuları sorumlu tutuyor.
Afganistan Devlet Lideri Yardımcısı Amrullah Saleh, Facebook hesabında özel laboratuvarların uydurma test sonuçları verdiğini duyurdu. Saleh, Afganistan’ın sıhhat standartları konusundaki prestijinin zedelendiğini belirterek, bu laboratuvarları açığa çıkarmak için zımnî görevlilerin faaliyet yürüttüğü ikazında bulundu.
Hükümet birçok özel test merkezinin lisansını iptal etti ve Kabil havalimanının sırf 25 laboratuvarın vereceği sonuçları kabul edeceğini duyurdu.
Lakin sorun tahlilsiz kaldı. Bir laboratuvar teknisyeni, Afgan yetkililerin ve birtakım milletvekillerinin, laboratuvara hiç uğramadan Covid test sonucu edindiklerini ve bu sonuçları pasaportlarına işlettiklerini anlattı:
“Laboratuvarlar bunu çoklukla para için yapıyor. Bazen de nüfuz sahibi bireyleri mutlu etmek istiyorlar.”
İsmini saklı tutmak isteyen bir laboratuvar çalışanı, BBC’ye konuşarak düzmece test sonuçlarının nasıl üretildiğini anlattı.
“Bazı büyük kliniklerin şubeleri, test için kişinin boğazından ve burnundan numune almak yerine, su ile test yapıyor ve merkezdeki test sonucunun negatif gelmesini sağlıyor.”
BBC, laboratuvar, eczane ve hatta fotokopicilerden geçersiz PCR testi sonucu alan bireylerle görüştü. Bu şahıslar hiçbir numune vermeden ve yaklaşık 3 dolar üzere bir fiyat ödeyerek bu test sonuçlarını edinmişler. Özel laboratuvarlardaki gerçek testlerin ise ortalama 65 dolar fiyatında olduğu biliniyor.
Uydurma Covid testi sorunu Afganistan dışında da hayli yaygın. Milletlerarası Hava Nakliyeciliği Birliği (IATA), Brezilya, Bangladeş ve Fransa’da gibisi olayların görüldüğünü belirtiyor.
İngiltere’de de bir yolcunun uydurma evrak hazırlayarak negatif test sonucu elde ettiği tespit edilmişti.
Danimarka, 22 Ocak’tan itibaren 5 günlüğüne Dubai’den yapılacak uçuşları ‘Covid testlerinin güvenilirliğine yönelik şüpheler’ nedeniyle askıya aldı.
Fransız yetkililer de Paris Charles de Gaulle Havalimanı’nda yaklaşık 200 düzmece test bulundurduğu belirlenen yedi kişiyi yakaladı.
İran’da ise hükümet kimi test merkezlerini geçersiz doküman düzenledikleri gerekçesiyle kapattı.
Pakistan ve Kenya’da da misal olayların ortaya çıktığı basına yansıdı.
IATA, sorunun kaynağındaki faktörlerden birinin, basılı dokümanlarda çarçabuk sahtecilik yapılabilmesi olduğunu düşünüyor. Dokümanlar farklı lisanlarda ve çeşitli formatlarda olduğundan denetlenmesi zorlaşıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) ise sorunun tahlili için dijital aşı sertifikası üzere projeler üzerinde çalışıyor lakin kelam konusu uygulamanın etik ve yasal açıdan şimdi kat etmesi gereken çok yolu var.
IATA da yolcuların cep telefonlarına yükleyecekleri bir “Geçiş Kartı” uygulamasıyla ilgili olarak hükümetlerle görüş alışverişi içerisinde.
Kaynak: Haber7
