Besin eserlerinde yaşanan fiyat artışları dikkat çekmeye devam ediyor. Meyve, zerzevat üzere eserlerde fiyat artışı yaşanırken en çok ayçiçek yağındaki fiyat artışı gündeme geldi. 2019 Ocak ayında market fiyatlarını karşılaştırdığımız haberde ayçiçek yağının litre fiyatı 7.95 lira iken 2021 Şubat’ta ayçiçek yağının litre fiyatı 13.75 liradan başlayıp markasına nazaran 22.50 liraya çıkıyor.
Tüm dünyayı tesiri altına saran Kovid-19 salgınıyla birlikte muhakkak başlı eserlerde dünyada stoklar yapıldığını belirten hususun uzmanları, “Ülke ve tüketici bazında gereksiniminden fazla eser alanlar var. Bu da talebi artırdığı için fiyatları da artırıyor” diyor.
Öte yandan gümrük vergileri düşürülmesine karşın Türkiye’ye eser satan firmaların da eserlere artırım yaptığı belirtilirken, tarladan sofraya kadar olan sürecin âlâ yönetilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Tarım Muharriri Ali Ekber Yıldırım, bu yıl dünya genelinde ayçiçek üretiminde bir düşüş olduğunu söyledi. Fiyatların son 6 yılın en yüksek düzeyine çıktığını lisana getiren Yıldırım, “Türkiye ayçiçeğinde kendine kâfi bir pozisyonda değil. Gereksiniminin yüzde 64’ünü üretiyor. Yüzde 20 de kayıp yaşandı, bu da fiyatları etkiledi. İthalat daha değerli hale geldi, eser bulmak da çok kolay değil, fiyatlar o nedenle çok yükseldi” dedi.
TALEP ARTIYOR…
Geçen yıl pandeminin başlamasıyla birlikte muhakkak eserlerde önemli stoklar yapılmaya başladığını anımsatan Yıldırım, “Kimse ne olacağını, pandemi sürecinin ne kadar devam edeceğini bilmiyor. Ülke ve tüketici bazında gereksiniminden daha fazla eser alanlar var. Bu da doğal olarak talebi artırdığı için fiyatları da artırıyor. Türkiye’nin kendisinin üretebileceği bir planlamayı yapması gerekiyor. Birtakım gümrük vergileri düşürülüyor ya da sıfırlanıyor. Biz ne kadar vergi düşürürsek Türkiye’ye eser satan firmalar da o kadar artırım yapıyor” tabirlerini kullandı.
ZİNCİRDE KOPAN HALKA…
Tarladan sofraya sürecin uygun yönetilmesi gerektiğini vurgulayan Yıldırım, şöyle devam etti:
“Ayçiçeği üreticisi para kazandığı vakit üretimi artırıyor. Muhtemelen önümüzdeki yıl üretim artacak. Zira, üretici para kazanırım diye düşünerek o alana daha fazla yükleniyor. Tarım takviyelerinin de evvelden açıklanması çok değerli. Üretici ona nazaran karar vererek hangi eseri ekeceğini tercih eder.”
Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Lideri Hüseyin Demirtaş ise, “Ayçiçek yağındaki fiyat artışında üreticiden başlayarak market raflarına kadar zincirdeki kopan halkaların sebeplerini araştırmak gerekiyor” dedi. Maliyetin yükselmesiyle fiyatın arttığını lisana getiren Demirtaş, “Üretici değerliye ürettiği için tüketici de değerliye aldığı için sıkıntılı. En büyük kayıp üretici ve tüketicide oluyor” diye konuştu.
‘SULAMA YATIRIMLARINA TARTI VERİLMELİ’
Edirne Ziraat Odası Lideri Hüseyin Otomobilci ise, hasat devrinin ağustosta başlayacağını belirterek, “İhtiyacımızın yarısını üretiyoruz. Üretimi artırmak için sulama yatırımlarına tartı verilmesi gerekiyor. Ayrıyeten üretici ekeceği eserin fiyat ve dayanağını ekmeden evvel bilirse ona nazaran de üretimini şekillendirmiş olur” tabirlerini kullandı.
‘ÜRETİCİ DESTEKLENMELİ’
Trakya Birlik Lideri Ahmet Akgün, evvelki günlerde yaptığı açıklamada artışların salgınla birlikte başladığını belirterek, şöyle anlatmıştı:
“Ayçiçeği yağı fiyatındaki artış kuraklık ve pandemiden kaynaklanan bir durum. 2019’da ayçiçeğinin tonunu 2 bin 500 liraya sattık. 2019’da 5 kilogramlık ayçiçeği yağı 40 lira civarındaydı. Sonra 42 lira civarına gelmiş oldu lakin 2020’de ve bu yıl 65- 70 lira fiyatları görüyoruz. Yurt dışına bağımlıyız. 3.5 milyon ton ayçiçeğine gereksinimimiz var. Lakin önümüzdeki döneme yaklaştıkça ayçiçeği yağı fiyatlarının aşağı ineceğine inanıyorum. Çiftçimizi destekleyip üretimi artırırsak fiyatların daha yeterli olacağını düşünüyorum.”
“BUNUNLA YATIP KALKIYORUZ”
Kıymetli besine karşı Rekabet Kurumu ve Gelir Yönetimi Başkanlığı da (GİB) ağır bir çalışma içerisine girdi. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan başkanlığında gerçekleştirilen Besin Komitesi’nde besin fiyatlarındaki artışla gayrette yol haritası ortaya kondu. Rekabet Kurumu da yaş meyve ve zerzevat başta olmak üzere üreticiden aracıya, taşımacıdan satıcıya kadar bütün aktörleri takibe aldı. Fiyat atışları ve artışa katkı sağlayan tüm aktörlere karşı idari para cezası uygulanacak. Rekabet Kurumu Lideri Birol Küle, bu hususta yürütülen çalışmalar ve soruşturmaları anlattı.
SORUŞTURMALAR BİTİYOR
Lider Küle, zincir marketler, tedarikçilerin de ortalarında yer aldığı 29 teşebbüse ait yaklaşık 1.5 yıldır süren soruşturmada sona yaklaşıldığını belirterek, “Çok büyük teşebbüslerle karşı karşıyayız. Rekabet hukukundan kaynaklı yasal müddet zorunlulukları var. Varsayımımıza nazaran 1 Mart’ta bitecek. İki yazılı savunma alacağız. Daha sonra kelamlı savunma safhasına geçeceğiz. Geniş bir takımla bir yılı aşkın müddettir özel bir çalışma yaptık. Kararın vicdanları rahatlatacağını düşünüyorum” dedi.
BUNUNLA YATIP KALKIYORUZ
Lider Küle, eş vakitli olarak yaş meyve ve zerzevat soruşturmasının da biteceğini söz ederek, “Soruşturmada yapısal meselelere dikkat çekeceğiz. Süratli tüketim hususları ve tarım bölümüyle ilgili araştırmamız var. Hafta sonları dahil çalışıyoruz. Hummalı bir çalışma yürütüyoruz. Bunla yatıp bunla kalkıyoruz. 4054 sayılı yasal müddetlerinden kaynaklı mevzular var. Savunma müddetlerini sonuna kadar vermek zorundayız” değerlendirmesini yaptı.
Rekabet ihlalinde fahiş fiyat argümanını değerlendirdiklerini kaydeden Lider Küle, “Piyasanın bir gerçeği var. Kriz devirlerinde bunu fırsata çevrilip fahiş karlar elde etmek için yollar aramaktan fazla toplum menfaati ön planda tutulmalı. Bu vatandaşlık görevidir” diye konuştu.
TEDBİRLER SIKILAŞTIRILACAK
Besin Komitesi’nde, her kurumun besin fiyatlarındaki artışın önlenmesi için yapacağı iş birliğinin çerçevesi belirlenirken, gümrük vergilerinden fiyat kontrollerine uygulanan pek çok önlemin sıkılaştırılması bekleniyor. Muhtaçlığa nazaran dış ticaret tedbirleri de devreye alınacak. Buna nazaran, arz kaynaklı badire ya da stokçuluk nedeniyle fiyat artışları nedeniyle kelam konusu eserin ithal edilmesi yoluna gidilirken, bu eserlere yönelik gümrük vergileri de süreksiz olarak düşürülecek. Yem, lojistik, aracılık fiyatları üzere maliyetler de yakından takip ediliyor.
GELİR İDARESİ İHBAR SINIRI KURDU
Gelir Yönetimi Başkanlığı da besin unsurları başta olmak üzere birtakım temel tüketim eserlerinde haksız fiyat artışı ve stokçuluk yapanları takibe aldı. Bu emelle Vergi İrtibat Merkezi’nde (189) ihbar sınırı kuruldu.
Başkanlığın internet sitesinden haksız fiyat artışı ve stokçuluk ihbar bildirimi menüsü de devreye girdi. Vergi dairelerindeki kontrol takımları besin ve temel muhtaçlık materyallerini satan mükellefler nezdinde haksız fiyat, stokçuluk mevzularında kontrol yapıyor.
Besin fiyatlarını etkileyen, yem, lojistik, aracılık fiyatları üzere maliyetler takip edilirken muhtaçlığa nazaran vergi düzenlemesi, ziraî takviyeler yoluyla tedbirler alınacak.
Kaynak: Haber7
